AMAÇ: Bulantıyı azaltıcı girişimlerle olası komplikasyonları önlemek ve hastayı rahatlatmak.

KAPSAM: Bu talimat; bulantı kusması olan hastalarda hastanın rahatlığını sağlamaya yönelik bakımı kapsar.

SORUMLULAR: Bu talimatın uygulanmasından hekimler ve hemşireler sorumludur.

TANIMLAR

• Aspirasyon: Nefes alma sırasında, mide içeriği gibi, yabancı maddelerin solunum sistemine kaçmasıdır.  
• Antiemetik: Bulantı ve kusma önleyici ilaçlar.
• Fowler pozisyonu: Yatağın baş kısmının yükseltilerek, 90° oturma pozisyonuna getirilmesi pozisyonuna fowler denir.

UYARILAR ve ÖNERİLER:

Bulantı, kusma belirtileri

• Bradikardi

• Solukluk
• Terleme
• Pupillaların genişlemesi
• Öğürme
• Besin artıklarının regürjitasyonu

Hastanın şuur durumunun değerlendirilmesi önemlidir: Yer, zaman ve kişi oryantasyonu.

Kusma ve bulantının özellikleri değerlendirilir;

•  Kusma öncesi bulantının olup olmadığı durumlar tespit edilir.
•  Bulantının sıklığı belirlenir.

• Sürekli (hiperemezis gravidarum, beyin tümörü, sitostatik tedavi)
• Süreksiz (kötü ağız hijyeni, kötü çevre faktörleri)

• Kusmanın ne zaman olduğu belirlenir.

• Açlık kusması (Gebelikte, kronik alkol bağımlılığında)
• Her yemekten sonra (akut gastritte, özofagus divertikülünde)
• Belirli gıdalardan sonra kusma (tiksinti, intolerans)
• Şiddetli ağrı ile kusma (böbrek ve safra koliği, pankreatit)
• Yemeklerden bağımsız kusma (kafa içi basınç artışı, menenjit, beyin tümörleri)
• Diyare ile birlikte kusma (enterit, ileus)
• Bulantıyla birlikte kusma (enfeksiyonlar, gastrointestinal hastalıklar)
• Sürekli kusma (hiperemezis gravidarum, beyin tümörü, sitostatik tedavi)

• Kusmanın şekli belirlenir:

• Gevşek, atonik ve akışkan (kusma refleksi yok, ileus)
• Fışkırır tarzda (kafa-beyin travmaları, pilor stenozu)
• Öğürme ile birlikte (seyahat hastalığı, gebelik)

• Kusma muhteviyatı değerlendirilir:

• Miktarı
  
• Rengi
• Kokusu (kötü kokulu pilor stenozu)
• İçerik değerlendirilir (Dilüe, yapışkan, pıhtılı, safralı, hematemez, kahve telvesi şeklinde, sindirilmiş besin)

ARAÇ VE GEREÇLER:

•  Özel ağız bakımı protokolüne uygun malzemeler
•  Acil durum için O2 tüpü
•  Aspirasyon cihazı
•  Paravan
•  Temiz çarşaf, giysi
•  Non- steril eldiven , Maske

İŞLEM BASAMAKLARI:

•  Oda havalandırılır, bulantı-kusmaya neden olabilecek çevresel faktörler ortamdan uzaklaştırılır (hasta yakınlarını odadan çıkarın).
•  Hasta mahremiyeti korunmalı ve diğer hastaları rahatsız etmemek için paravan çekilmelidir.
•  Uygulamalar esnasında rahat olunmalı ve hastanın anlayabileceği şekilde açıklama yapılmalıdır.
•  Hastaya uygun pozisyon verilir (mide içeriğinin aspirasyonunu önlemek için).

• Bilinci yerinde olan hasta için yarı fowler pozisyon
• Bilinci yerinde olmayan hastalar için baş yanda pozisyon

•  Takma dişleri varsa çıkartılır.
•  Kusma muhteviyatı aspire edilmişse aspirasyon işlemi uygulanır.
• Akciğer - kalp hastalarında göğüs ağrısı, solunum güçlüğü varsa:

• Uygun pozisyon verilir,
• Oksijen uygulaması yapılır (doktor orderi ile).

•  Malzemeler toplanıp temizlenerek kaldırılır.
• Hastanın diyeti ekip çalışanlarıyla birlikte düzenlenir (Kemoterapi yapılmadan 4-6 saat önce yağlı gıdaların kesilmesi, sevdiği gıda alımının sağlanması vb.).
•  Hastanın aldığı - çıkardığı sıvı takibi yapılır ve sıvı alımı düzenlenir (özellikle antiemetikler sonrasında sıvı alımı artırılır).
•  Kusma sonrası diş eti ve ağız mukozası değerlendirilerek “Ağız Bakımı Talimatı” uygulanır.
•  Order edilen tedavi uygulanır.
•  Hasta rahat edebileceği pozisyona getirilir.
• Atıklar “Tıbbi Atık Yönetimi Talimatı” na uygun şekilde atılır.
•  Eller “El Hijyeni Talimatı’ na uygun yıkanır.
•  Yapılan işlem “Hemşire Gözlem Formu” na kaydedilir.

İlgili Dokümanlar:

• Tıbbi Atık Yönetimi Talimatı
• El Hijyeni Talimatı
• Hemşire Gözlem Formu