1. AMAÇ: Damar yolunun açıklığının devamını sağlamak ve gelişebilecek enfeksiyonları önlemek amacıyla venöz kateter takılması, çıkarılması ve bakımı konusunda standart bir yöntem belirlemektir.
2. KAPSAM: Bu talimat periferik venöz kateterin takılması, çıkarılması ve bakımının hangi durumlarda ve nasıl yapılacağını kapsar.
3. SORUMLULAR: Hastanede çalışan tüm doktor, hemşire, sağlık memurları sorumludur. Talimatların hazırlanmasından, eğitimlerin organizasyonundan Enfeksiyon Kontrol Komitesi sorumludur.
4. TANIMLAR:

• Tromboflebit: Damara uzun süre IV uygulama nedeni ile damar duvarında oluşan ödem, duyarlılık, ağrı ve kızarıklık ile bölgede oluşan ısı artışıdır.
• İnfiltrasyon: Sıvının damar içi yerine damar çevresindeki subcutan dokuya sızmasıdır. Kızarıklık, şişlik, ödem ve soğukluk belirtileri vardır.
• Ekstravazasyon: Vezikan ve irritan ajanların damar dışına sızarak doku harabiyeti yapmasıdır.

5. UYARILAR ve ÖNERİLER

• Kateter bakımı tanılama sıklığı her 8 saatte bir yapılır.
• Ekstremitede; dolaşım bozukluğu, motor ya da duyu kaybı, parapleji ve hemipleji, arterio venöz fistül, mastektomi varsa ve cerrahi girişim yapılacaksa ilgili ekstremite kullanılmamalıdır.
• Girişim yapılacak bölge; kızarıklık, şişlik, ödem, hassasiyet, ağrı yönünden değerlendirilerek uygun ven seçilir. Venler sırasıyla el üstü, ön kol, dirsek ön yüz, ayak bileği ve kafa venlerinden seçilmelidir.
• Erişkin hastalarda venöz kateter için üst ekstremiteler tercih edilmeli, alt ekstremiteye zorunlu olmadıkça kateter takılmamalıdır. Ayaktaki venlerde flebit, damar tıkanması ve varis daha sık görülür.
• Çocuklarda PVK takılırken; el, ayak ve baş bölgesindeki venler tercih edilmelidir.
• Kateter takılacağı sırada steril kabından çıkarılmalı, aynı kateterle tekrar girişim yapılmamalıdır.
• CPR, hipovolemik şok, travma, ameliyat, kan nakli ve yüksek hacimli transfüzyonlarda 14 G - 16 G numaralı kateterler kullanılmalıdır.
• Erişkin hastalarda venöz kateter Enfeksiyon Kontrol Komitesinin belirlediği sürede değiştirilmelidir. Flebit veya infiltrasyon belirtileri varsa sürenin dolması beklenmemelidir.
• Venöz kateterin pansumanı nemlendiğinde, gevşediğinde ya da kirlendiğinde hemen değiştirilmelidir.
• Çocuk hastalarda komplikasyon gelişmedikçe venöz kateterin değiştirilmesine gerek yoktur.
• Venöz kateterin sürekli açıklığını sağlamak için her kullanımdan sonra 5 ml %0,9 NaCl ile yıkanmalıdır.
• Venöz kateter takılmadan önce giriş yerine sürülen antiseptik solüsyonun kuruması beklenmelidir.
• Kullanılacak tespit flasteri iyi fiksasyon sağlamalı, nem birikimini azaltmalı, cildin hava almasını sağlamalı, su geçirmemeli, uygulanması ve çıkarılması kolay olmalıdır.
• Acil durumda takılan kateterler aseptik kurallara uyularak takıldığı düşünülerek 24 saatte, maksimum 48 saatte bir değiştirilmelidir.
• Kemoterapi uygulanacak hastalarda periferik venöz kateter takılması için üst ekstremite ve daha çok el üstü tercih edilmelidir.
• Kateter pansumanı kirlendiyse kateter yerinden oynamayacak şekilde kirli tespit değiştirilir ve üzerine kateterin takıldığı tarih atılır.

Periferik Venöz Kateterin Takılması

6. a) ARAÇ ve GEREÇLER:
   

• Periferik venöz kateter (PVK)
• Yedek periferik venöz kateter
• Antiseptik solüsyon (%70 ‘lik alkol veya %10 povidon iyot)
• Steril gazlı bez
• Non-steril eldiven
• Flaster
• %0,9 NaCl
• Enjektör
• Turnike
• Böbrek küvet
• Makas

7. a) UYGULAMA:
   

• İşlem öncesi hasta ve hasta yakınlarına uygulama hakkında bilgi verilir.
• Eller “El Hijyeni Talimatı’na uygun yıkanır.
• Eldiven giyilir.
• Girişim yapılacak ekstremite değerlendirilerek uygun girişim bölgesi seçilir.
• “Hastaya Pozisyon Verme Talimatı’na uygun olarak hastaya ve girişim yapılacak ekstremiteye uygun pozisyon verilir.
• Girişim bölgesinin 10-15 cm üzerinden turnike rahat çözülebilecek şekilde bağlanır.
• Girişim yerindeki ven palpe edilir.
• Girişimin yapılacağı bölge antiseptik solüsyonla steril gaz bezi ile yukarıdan aşağıya bir kez silinir.
• Girişimin yapılacağı bölge silindikten sonra tekrar palpe edilmemelidir; palpe edilirse işlem tekrarlanmalıdır.
• Periferik venöz kateter steril olarak açılır.
• Pasif elle girişim yapılacak bölge desteklenir.
• Periferik venöz kateter aktif ele alınarak kelebek kanatlar desteklenecek şekilde kavranır.
• Vene girmek için belirlenen alanın yaklaşık 1 cm altından ve vene paralel olarak damar yüzeyindeki deriye 30-45 derecelik açıyla girilir. Açı 15 dereceye kadar küçültülerek vene girilir.
• Ven içine girildiğinde kan durdurucu kapağın haznesine kan dolar. Kanın görülmesiyle vene girildiği anlaşılır.
• Kılavuz iğne, 1 cm geriye çekilerek esnek kanülün içine kan gelip gelmediği kontrol edilir, kan geliyorsa kılavuz iğne geri çekilir ancak tam çıkarılmaz.
• Pasif elle katetere basınç uygulanarak kılavuz iğne tamamen çıkarılır, aktif elle turnike çözülür. Kateterin kapağı kapatılır.
• Katetere 5 ml %0.9 NaCl verilerek kapağı kapatılır.
• PVK flasterle tespit edilir.
• Tespit üzerine kateterin takıldığı tarih kaydedilir.
• Atıklar “Tıbbi Atık Yönetimi Talimatı”na uygun şekilde atılır.
• Eldiven çıkarılır.
• Eller “El Hijyeni Talimatı”na uygun şekilde yıkanır.
• Yapılan işlem ‘’Hemşire Gözlem Formu’na kaydedilir.

   Periferik Venöz Kateter Tıkandı İse;

1. b) ARAÇ ve GEREÇLER:
   

• %0,9 NaCl
• 5 ml’lik enjektör(2 adet)
• Non-steril eldiven

2. b) UYGULAMA:
   

• İşlem öncesi hasta ve hasta yakınlarına uygulama hakkında bilgi verilir.
• Eller “El Hijyeni Talimatı’na uygun yıkanır.
• Eldiven giyilir.
• Enjektöre çekilmiş  %0.9 NaCl  ile kateter lümeni içindeki pıhtı geri çekilir.
• Pıhtı enjektör içine geldiğinde enjektör değiştirilir.
• Enjektöre çekilmiş yeni %0.9 NaCl ile kateter yıkanır.
• Kateter lümeni açılmıyorsa kateter çıkarılmalıdır.
• Atıklar “Tıbbi Atık Yönetimi Talimatı”na uygun şekilde atılır.
• Eldiven çıkarılır.
• Eller “El Hijyeni Talimatı”na uygun şekilde yıkanır.
• Yapılan işlem ‘’Hemşire Gözlem Formu’na kaydedilir.

Periferik venöz kateter pansumanı;

6.c) ARAÇ ve GEREÇLER:

• Antiseptik solüsyon
• Steril gazlı bez
• Non-steril eldiven
• % 0,9 NaCl
• Makas
• Flaster

7.c) UYGULAMALAR

• İşlem öncesi hasta ve hasta yakınlarına uygulama hakkında bilgi verilir.
• Eller “El Hijyeni Talimatı’na uygun yıkanır.
• Eldiven giyilir.
• Kateter flasteri % 0,9 NaCl veya % 70 alkol ile ıslatılarak çıkartılır.
• Kateter giriş alanı kızarıklık, ağrı, kaşıntı, akıntı, şişlik, infiltrasyon ve tromboflebit yönünden değerlendirilir, bulgulardan biri gözlemlenirse kateter çıkartılır.
• Antiseptik solüsyonlu gazlı bez ile pansuman alanı kateter giriş yerinden dışa doğru dairesel hareketle silinir. Yapılan temizlik yeterli değilse işlem tekrarlanır.
• Her silme işleminde ayrı batikonlu gazlı bez kullanılır.
• Kuruması beklenir.
• Kuruduktan sonra alan, gazlı bez ile kapatılır ve flasterle tespit edilir.
• Atıklar “Tıbbi Atık Yönetimi Talimatı” na uygun şekilde atılır.
• Eldiven çıkarılır.
• Eller “El Hijyeni Talimatı” na uygun şekilde yıkanır.
• Yapılan işlem ‘’Hemşire Gözlem Formu’ na kaydedilir.

İlgili Dokümanlar:

• Tıbbi Atık Yönetimi Talimatı
• El Hijyeni Talimatı
• Hemşire Gözlem Formu