- AMAÇ: Bu talimatın amacı, hastanın tedavisinin devamlılığını sağlayarak komplikasyonları önlemeye yönelik standart bir yöntem belirlemektir.
- KAPSAM: Bu talimat steroidin (uygulandığı durumlar, yan etkileri, adrenal kriz belirtileri) tanılanması, uygulanması ve takibini kapsar.
- SORUMLULAR: Bu talimatın uygulanmasından doktor ve hemşireler sorumludur.
- TANIMLAR:
- UYARILAR ve ÖNERİLER:
Steroidin Kullanıldığı Durumlar:
- Solunum Sistemi Hastalıkları (astım, bronşit, sarkoidoz, akciğer fibrozu)
- Kalp Hastalıkları (miyokardit, şoklar)
- Enfeksiyon Hastalıkları (virüs enfeksiyonları, paraziter hastalıklar)
- Karaciğer Hastalıkları (akut-kronik hepatit)
- Mide-Barsak Hastalıkları (ülseratif kolit, chron)
- Böbrek ve İdrar Yolu Hastalıkları (nefrotik sendrom, glomerülonefritler)
- Endokrin ve Metabolizma Hastalıkları (tiroid, miksödem koması)
- Kan Hastalıkları (hemolitik anemi, hemofili, lenfoma)
- Nörolojik Hastalıklar (Beyin ödemi, multiple skleroz)
- Deri Hastalıkları ( pemfigus, numuler egzema,eritema nodosum)
- Kulak Burun Boğaz Hastalıkları(nazal polipozis, ani işitme kayıpları)
- Göz Hastalıkları (cogan sendromu, uveit, kornea nakli, vs )
- Allerjik Reaksiyonlar (ürtiker, ilaç reaksiyonları, böcek sokmaları)
- Organ Transplantasyonları
- Romatizmal Hastalıklar (romatoid artrit, sistemik lupus eritematozus, vaskülitler,vs.)
Steroidin Yan Etkileri:
- Hipertansiyon
- Kilo artışı
- Ödem
- İnfeksiyona eğilim (yüksek ateş, lökopeni)
- Oral mukozada değişiklikler
- Doku bütünlüğün bozulması
- Yara iyileşmesinde gecikme
- Hipopotasemi
- Konvülsiyon ve psikoz
- Adet düzensizlikleri
- Çocuklarda büyüme-gelişmenin normalden sapmaları
- Myopati osteoartroz
- Osteoporoz
- Ay dede yüzü
- Boyun çukurunda yağ birikmesi
- Hirsutizm
Steroid Doz Seçimleri:
- Düşük doz: 15 mg’ın altındaki dozlar
- Orta doz: 15-40 mg’ın arasındaki dozlar
- Yüksek doz: 40 mg’ın üzerindeki dozlar.
Adrenal Kriz Belirtileri (Bu sorun çok önemli olup ölümle sonuçlanabilir):
- Bulantı,
- Kusma,
- Diyare,
- Adale krampları,
- Halsizlik,
- Karın ağrısı,
- Yüksek ateş,
- Siyanoz,
- ARAÇ ve GEREÇLER:
- İlgili talimatlara uygun malzemeler.
- İŞLEM BASAMAKLARI:
- İşlem öncesi hasta ve yakınlarına uygulama hakkında bilgi verilir.
- Eller “El Hijyeni Talimatına” uygun yıkanır.
- GİS kanama riski olan hastalarda oral steroid hekim orderıne göre mide koruyucu ilaçlarla birlikte verilir. Kanama varsa steroid parenteral olarak verilmelidir.
- Parenteral steroid “İntravenöz (Damar İçi - Iv) Yolla İlaç Uygulama Talimatı”na uygun olarak verilir.
- İntramüsküler steroid “İntramüsküler (Kas İçi-İm) Yolla İlaç Uygulama Talimatı” na uygun olarak verilir.
- İntraartiküler steroid uygulamada ekleme buz tatbik edilir ve steroid uygulanan eklemin elevasyonu sağlanır.
- Lezyon içine ve subkonjonktival steroid uygulamada; uygulama sonrası hasta şuur bulanıklığı ve vital bulgular yönünden yarım saat süreyle takip edilir, lezyon bölgesi enfeksiyon gelişimi ve nekroz yönünden gözlenir,
- Steroid inhalasyon şeklinde ise uygulama sonrası ağız bakımı yapılmalıdır.
- Göz hastalıklarında lokal steroid (pomad, damla, subkanjonktival) “Oftalmik Yolla İlaç Uygulaması Talimatı”na uygun olarak uygulanır.
- Hipertansiyonu olan hastanın kan basıncı “Kan Basıncı Ölçüm Talimatı”na uygun 2-4 saat ara ile takip edilir.
- Pulse steroid uygulamada;
- Uygulama öncesi
- Uygulama sırası
- Uygulama sonrası kan basıncı talimatına uygun takip edilir.
- Hasta her gün tartılır, “Hemşire Gözlem Formu”na kaydedilir.
- 24 saatlik aldığı-çıkardığı sıvı “Aldığı Çıkardığı Sıvı Takip Talimatı”na uygun takip edilir, “Hemşire Gözlem Formu”na kaydedilir. Gerekli ise tuz alımı kısıtlanır.
- Hastanın ateşi “Vücut Isısı Ölçüm Talimatı”na uygun takip edilir, “Hemşire Gözlem Formu”na kaydedilir.
- İlacın yan etkileri yönünden hasta gözlenir.
- Hastanın kan şekeri pulse steroid uygulamada 6 saat ara ile oral, IV, IM uygulamada 12 saat ara ile ölçülmelidir.
- Oral lezyonlar varsa kavite düzeyine göre “Ağız Bakım Talimatına” uygun ağız bakımı yapılır.
- Adrenal kriz açısından hasta gözlenir.
- Dekübit açısından “Bası Yarası Önleme Talimatı” uygulanır.
- Cildin nemli kalması sağlanır.
- Hasta ve hasta yakınına “Steroid Kullanan Hastanın Eğitimi Talimatı”na uygun eğitim verilir.
- Orta ve yüksek doz steroid tedavilerinde diyet sodyum içeren besinlerden fakir olmalı, gerekli ise sıvı kısıtlaması yapılmalıdır.
- Kan şekeri düzeyine göre uygun diyeti alması sağlanır, diyet karbonhidrat ve glikozdan fakir olmalıdır.
- Yenmemesi gereken besinler hakkında hasta ve hasta yakınları bilgilendirilir,
- Yüksek dozda steroid, proteinlerin aminoasitlere yıkımını arttırdığından proteinden yüksek diyet düzenlenir, steroidin protein metabolizması etkileri nedeniyle yorgunluk, halsizlik gelişen bireye yaşam aktivitelerini sürdürmede yardımcı olunmalıdır.
- Steroidler kalsiyumun kemikten taşınmasını hızlandırır. Osteoporoz oluşma riski artar. Osteoporoz kırıklara sebep olabileceğinden travmalara karşı koruyucu önlemler alınır, kalsiyumdan zengin diyet düzenlenmeli, hasta ve yakını egzersizin önemi konusunda bilgilendirilmelidir.
- Steroid tedavisinin sinir sistemi üzerindeki etkileri nedeniyle hastada aşırı konuşma, ajitasyon, huzursuzluk, uykusuzluk, içe kapanma gelişebilir. Birey davranışları gözlemlenmeli ve davranış değişiklikleri “Hemşire Gözlem Formu”na kaydedilerek davranış değişiklikleri konusunda doktor bilgilendirilmeli, gerekirse psikiyatri ile işbirliği yapılmalıdır.
- Steroid tedavisinde birey ve ailesine yan etkilerin doz ve süreye bağlı olarak değişebileceği açıklanmalı ve baş etme konusunda destek olunmalıdır.
- Yapılan takip ve bakımlar “Hemşire Gözlem Formu”na kaydedilir.
İlgili Dokümanlar:
- Hemşire Gözlem Formu
- Aldığı Çıkardığı Sıvı Takip Talimatı
- Ağız Bakım Talimatına
- Vücut Isısı Ölçüm Talimatı
- Bası Yarası Önleme Talimatı
- Steroid Kullanan Hastanın Eğitimi Talimatı